De cavalerieregimenten van het Nederlandse leger

De uniformen van 1795 tot 1940

Op deze pagina staan niet alle verschillende naamgevingen en onderlinge verbanden.
Onderstaande geeft alleen een indruk welke uniformen in een bepaalde periode werden gedragen.

1795-1803
Voor de nieuwe regimenten van het Bataafse leger werd gekozen uit de uniformen van een van de oude regimenten waaruit een nieuw regiment was gevormd. Het 1e Regiment (Zware) Cavalerie kreeg het uniform van het voormalige Regiment Hessen-Philipsthal. Het 2e Regiment (Zware) Cavalerie kreeg het uniform van het voormalige Regiment Karabiniers van Zijne Hoogheid. Het Regiment Dragonders kreeg het uniform van het voormalige Regiment Dragonders Bylandt. Het Regiment Huzaren kreeg eerst het zwarte uniform van het voormalige Regiment Huzaren Heeckeren, maar krijgt al in 1795 een nieuw uniform.
1e Regiment Cavalerie	2e Regiment Cavalerie			Regiment Dragonders	Regiment Huzaren
1803-1805
De Lichte Dragonders behielden dezelfde uniformkleuren als toen zij (Zware) Cavalerie waren, echter in een modernere snit. Er werden lissen toegevoegd op de kraag, rabatten en mouwopslagen. De hoed werd vervangen door een kaske met een kuif van zwart bont en een rode turban. Ook het Regiment Dragonders van Linie behield zijn uniformkleuren en de hoed werd vervangen door een helm met paardestaart. Het uniform van het Regiment Huzaren bleef ongewijzigd, alleen de rood-wit-blauwe panache op de vleugelmuts werd werd nu zwart met gele top. In 1805 werd de Lijfwacht van de Raadspensionaris opgericht. De cavalerie ervan bestond uit twee compagnieën Garde Dragonders (ook wel Grenadiers te Paard genoemd) en een compagnie Garde Huzaren.
1e Regiment Lichte Dragonders	2e Regiment Lichte Dragonders			Regiment Dragonders van Linie	Regiment Huzaren
later 2e Regiment Dragonders		Garde Dragonders van de Lijfwacht	Garde Huzaren van de Lijfwacht	later 1e Regiment Dragonders
1806-1810
Onder koning Lodewijk waren er zeer veel organisatie- en uniformwijzigingen, vooral bij de garde. Deze werd eerst uitgebreid tot twee regimenten van dragonders en huzaren. Zij werd ingekrompen tot een regiment huzaren, maar later kwamen er kurassiers bij. Weer later werden deze kurassiers weer vervangen door huzaren. Het 2e Regiment Dragonders kreeg als 2e Regiment Cavalerie een wit uniform met blauwe uitmonstering en helm. Het werd al snel het 2e Regiment Kurassiers, maar de kurassen kreeg het pas veel later. Het 2e Regiment Huzaren behield het uniform van het Regiment Huzaren, maar de vleugelmuts werd vervangen door een sjako met zwarte panache. Bij het omvormen van het 1e Regiment Dragonders in het 3e Regiment Huzaren kreeg dit hetzelfde uniform als het 2e, maar dan in lichtblauw en met zwart bont. Na de opname in de garde werd de 3 op de sjako vervangen door een L.
2e Regiment Cavalerie		Regiment Garde Cavalerie	Regiment Garde Huzaren	3e Regiment Huzaren	2e Regiment Huzaren
later 2e Regiment Kurassiers			later Regiment Garde te Paard	later Regiment Huzaren van de Garde van de Koning
1810-1813
Toen het Regiment Garde te Paard in Parijs aankwam om aan de Keizerlijke Garde te worden toegevoegd droegen zij twee verschillende huzarenuniformen. Omgevormd tot een lansierregiment kregen zij een rood uniform met donkerblauwe uitmonstering. Hun bijnaam werd spoedig “lanciers rouges” (rode lansiers). Hoewel de meeste nederlanders het regiment verlieten in 1814, bleef het bestaan en nam in dit uniform deel aan de veldslagen bij Quatre Bras en Waterloo. De kurassiers van het franse leger droegen donkerblauwe uniformen met gekleurde voering, kraag, mouwopslagen, mouwgulpen en biezen. De kleuren waren telkens voor drie opeenvolgende regimenten gelijk. Het 14e viel in de groep met de kleur “lie de vin” (wijndroesem). Ter onderscheiding van het andere regiment in de groep waren de mouwgulpen donkerblauw met gekleurde bies. Aangezien het uniform van het 2e Regiment Huzaren in stijl gelijk was aan de franse regimenten en daar in kleur voldoende van afweek, werd het, op details na, niet gewijzigd.
14e régiment de cuirassiers			2e régiment de chevau-légers lanciers de la Garde impériale		11e régiment de hussards

1815
De verschillende regimenten afkomstig uit Noord en Zuid Nederland droegen verschillende uniformen. Onderstaande uniformen, behalve dat van Regiment Huzaren Nr. 7, werden in de campagne van Quatre Bras en Waterloo gedragen.
Regiment Karabiniers Nr. 1 Regiment Karabiniers Nr. 3	Regiment Karabiniers Nr. 2 Regiment Karabiniers Landmilitie	Regiment Lichte Dragonders Nr. 4 Regiment Lichte Dragonders Nr. 5	Regiment Huzaren Nr. 6 Regiment Huzaren Nr. 7 Regiment Huzaren Nr. 8	Korps Guides te Paard
Nog in 1815, maar na de slag bij Waterloo, kregen Afdeling Karabiniers Nr. 1 en Nr. 3 een ander uniform.
Afdeling Karabiniers Nr. 1 Afdeling Karabiniers Nr. 3	Afdeling Karabiniers Nr. 2 Afdeling Karabiniers Nr. 4	Regiment Lichte Dragonders Nr. 4 Regiment Lichte Dragonders Nr. 5	Regiment Huzaren Nr. 6 Regiment Huzaren Nr. 7 Regiment Huzaren Nr. 8	Korps Guides te Paard
1820
All vier Afdelingen Kurassiers kregen hetzelfde uniform, het afdelingsnummer stond op de knopen en de koppelplaat. De beide Regimenten Lichte Dragonders kregen hetzelfde uniform, het regimentsnummer stond groot op de sjako. De Regimenten Huzaren Nr. 6 en Nr. 8 kregen hetzelfde uniform, het regimentsnummer stond groot op de sjako en de sabeltas. Het uniform van Regiment Huzaren Nr. 7 bleef ongewijzigd en is hier niet afgebeeld, het regiment was in de Oost en werd in 1930 onderdeel van het Koninklijk Nederlands-Indische Leger. Het Regiment Lanciers Nr. 10 had vanaf zijn oprichting een donkergroen uniform met oranje uitmonstering.
Afdeling Kurassiers Nr. 1 Afdeling Kurassiers Nr. 2 Afdeling Kurassiers Nr. 3 Afdeling Kurassiers Nr. 9		Regiment Lichte Dragonders Nr. 4 Regiment Lichte Dragonders Nr. 5	Regiment Huzaren Nr. 6 Regiment Huzaren Nr. 8	Regiment Lansiers Nr. 10

1841
Na de Belgische afscheiding en de daarop volgende reorganisaties waren er zes regimenten cavalerie genummerd in twee series: dragonders en lansiers. Alle dragonders hadden hetzelfde uniform, bij de zware dragonders met helm (in 1838 werd de kuif vervangen door een paardestaart en pluim) en bij de lichte dragonders met kasket (sinds 1838, eerst met kuif en later ook met paardestaart en pluim). Het 1e Regiment Lanciers behield zijn groene uniform, maar nu met gele uitmonstering. Het 2e Regiment Lanciers kreeg een donkerblauw uniform met gele uitmonstering.
1e Regiment Zware Dragonders	2e Regiment Zware Dragonders	3e Regiment Lichte Dragonders	1e Regiment Lansiers	2e Regiment Lansiers	4e Regiment Lichte Dragonders
1843
In 1843 verviel het onderscheid tusen zware en lichte dragonders. Het 3e Regiment Dragonders kreeg toen dezelfde helm als de andere twee regimenten. Het 4e Regiment Lichte Dragonders werd opgesplitst, drie eskadrons gingen naar de andere regimenten dragonders en het 4e eskadron werd het Eskadron Jagers te Paard.
1e Regiment Dragonders	2e Regiment Dragonders	3e Regiment Dragonders	1e Regiment Lansiers	2e Regiment Lansiers	Eskadron Jagers te Paard
1849/52
De regimenten dragonders zijn te onderscheiden door hun borstklep en kraag. Ook de hoofddeksels zijn verschillend. 1e Regiment Dragonders: rode borstklep en donkerblauwe kraag met rode bies, rode sjako met witte galon en biezen. 2e Regiment Dragonders: witte borstklep en kraag, helm met paardestaart. 3e Regiment Dragonders: rode borstklep en kraag, helm met paardestaart. 4e Regiment Dragonders: lichtblauwe borstklep en kraag, lichtblauwe sjako met witte galon en biezen. In 1852 krijgt het Korps Jagers te Paard een sjako van hetzelfde, lagere model als de dragonders in groen met witte galon en biezen.
1e Regiment Dragonders	2e Regiment Dragonders	3e Regiment Dragonders	4e Regiment Dragonders		Korps Jagers te Paard
1854/55
In 1854 worden de hoofddeksels gewijzig. De helm vervalt en alle regimenten hebben nu sjakos. Voor het 1e en 3e Regiment Dragonders is de sjako donkerblauw met rode galon en biezen Voor het 2e Regiment Dragonders is de sjako donkerblauw met witte galon en biezen Voor het 4e Regiment Dragonders blijft de sjako lichtblauw met witte galon en biezen In 1855 wordt het Regiment Jagers te Paard het 5e Regiment Dragonders. Dit regiment krijgt een rode kraag en een donkerblauwe borstklep met rode biezen.
1e Regiment Dragonders	2e Regiment Dragonders	3e Regiment Dragonders	4e Regiment Dragonders		5e Regiment Dragonders
1860/61
In 1860 werd het witte leerwerk vervangen door zwart. In 1861 werden bij het 2e Regiment Dragonders de witte kraag en borstklep vervangen door een lichtblauwe kraag met rode bies aan de onderzijde en een lichblauwe borstklep met rode bies.
1e Regiment Dragonders	2e Regiment Dragonders	3e Regiment Dragonders	4e Regiment Dragonders		5e Regiment Dragonders
1865
Alle vijf regimenten krijgen dezelfde, lagere donkerblauwe sjako met witte galon en biezen.
1e Regiment Dragonders	2e Regiment Dragonders	3e Regiment Dragonders	4e Regiment Dragonders		5e Regiment Dragonders
1866
De atilla wordt ingevoerd. De drie regimenten die een rode uitmonstering hadden krijgen rode tressen en koordsjerp, de andere twee krijgen hetzelfde in blauw.
1e Regiment Dragonders	2e Regiment Dragonders	3e Regiment Dragonders	4e Regiment Dragonders		5e Regiment Dragonders
1867
De regimenten worden hernoemd in Huzaren. Als hooddeksel wordt de kolbak met rode kolbakzak ingevoerd. Het 5e Regiment wordt verdeeld over de andere regimenten.
1e Regiment Huzaren	2e Regiment Huzaren	3e Regiment Huzaren	4e Regiment Huzaren
1881
Het 1e Regiment Huzaren wordt opgesplitst, het 4e Eskadron wordt het Eskadron Ordonnancen. Het 4e Regiment Huzaren wordt vernummerd in het 1e. Bij de eskadrons die naar een “blauw” regiment gaan worden de uniformen aangepast.
	2e Regiment Huzaren	3e Regiment Huzaren	1e Regiment Huzaren		Eskadron Ordonnancen
1905
Het 1e Regiment Huzaren wordt her-opgericht en krijgt zijn voormalige eskadrons weer terug. Omdat twee van de terugkerende eskadrons nu “blauw” zijn, wordt het “rode” eskadron ook “blauw” gemaakt. Het 4e Regiment Huzaren krijgt zijn oude nummer weer terug.
1e Regiment Huzaren	2e Regiment Huzaren	3e Regiment Huzaren	4e Regiment Huzaren		Eskadron Ordonnancen
1912
Vanaf 1912 wordt de atilla wordt steeds meer vervangen door het grijsgroene uniform en de “blauwe” en “rode” huzaren zijn steeds minder als zodanig zichtbaar, maar blijven nog lang voortleven, zowel in biezen als in ceremoniële tenue als in spraakgebruik. Tot 1940 wordt bij parades de veldjas met de kolbak gedragen